Tatry - Dolina Kościeliska

Dolina Kościeliska

Dolina Kościeliska jest doliną walną, tj. sięga od podnóża Tatr do ich głównego grzbietu – grani głównej Tatr.

Ogólne

Dolina Kościeliska ma ok. 9 km długości, obwód ok. 27 km, a powierzchnię ok. 35 km². Ma liczne boczne odgałęzienia, największe z nich to Dolina Miętusia, Dolina Tomanowa, Dolina Pyszna (Pyszniańska) – ta ostatnia leży w przedłużeniu głównego biegu Doliny Kościeliskiej i nie prowadzi tam współcześnie żaden znakowany szlak turystyczny. Pozostałe większe odgałęzienia to:Żleb pod Wysranki, Wąwóz Kraków, Wściekły Żleb, Iwanowska Dolinka, Dolina Smytnia. Dnem doliny płynie Kościeliski Potok.
Najwyższym punktem w otoczeniu Doliny Kościeliskiej jest Błyszcz (2159 m n.p.m.). Z doliny jest widoczna, choć nie leży bezpośrednio nad nią, Bystra (2248 m n.p.m.) – najwyższy szczyt Tatr Zachodnich.
W Dolinie Kościeliskiej znajduje się kilka bardzo popularnych jaskiń, między innymi Jaskinia Mroźna, Smocza Jama, Jaskinia Mylna i Jaskinia Raptawicka.

Budowa

Dolina Kościeliska tworzy długi i głęboki wąwóz skalny, ściany którego w trzech miejscach zwanych bramami (Brama Kantaka, Brama Kraszewskiego i Brama Raptawicka), zbliżają się blisko do siebie. Dzieli się ją na trzy części: górną, środkową i dolną. Południowa część doliny pomiędzy Tomanową Przełęczą, a szczytem Ornaku zbudowana jest ze skał krystalicznych. Wybitny wpływ na rzeźbę terenu wywarł tutaj lodowiec, zalegający niegdyś aż do wylotu Doliny Smytniej. Część środkowa i dolna zbudowana jest ze skał osadowych, głównie podatnych na wietrzenie wapieni. W ich kształtowaniu główny udział miał płynący dnem doliny Kościeliski Potok, oraz płynące szczelinami we wnętrzu skał wody podziemne. Efektem ich działalności są skały o fantastycznych kształtach, strome ściany i liczne jaskinie.

Historia

W przeszłości Dolina Kościeliska była związana z przemysłem hutniczym. Srebro, miedź i antymon wydobywano tu już od końca XV w. Od końca XVIII w wydobywano głównie rudy żelaza. W Starych Kościeliskach przetapiano tę rudę, była kuźnia, chaty robotników, karczma, leśniczówka i kościółek dla robotników. Właśnie od kościółka pochodzi nazwa doliny. Natomiast karczma stała na polanie przy mostku prowadzącym do Lodowych Źródeł i Bramy Kraszewskiego, dzierżawił ją od hrabiego Władysława Zamoyskiego Jan Słowiński. Przez Dolinę Kościeliską, a dalej przez Tomanową Przełęcz prowadziła trasa na Słowację, którą podróżowali kupcy z jucznymi końmi i przemytnicy. Na trasie napadali nieraz na nich zbójnicy, o czym świadczą historyczne przekazy, a także nazwy skał za którymi czyhali zbójnicy: Zbójnickie Okna, Zbójnicka Turnia, Zbójnicki Stół. Pod koniec XVIII wieku pojawili się w niej pierwsi turyści, od 1815 r dolina stała się już dla turystów bardzo popularna – wędrowano nią aż na szczyt Bystrej, by podziwiać wschód słońca. Natchnienie do swoich utworów czerpali tu tacy znani twórcy, jak: Deotyma, Wojciech Gerson, Seweryn Goszczyński, Walery Eljasz-Radzikowski, Kazimierz Tetmajer, Stefan Żeromski i inni. W leśniczówce utworzono pierwsze schronisko. Jan Gwalbert Pawlikowski zaczął badać i opisywać jej jaskinie. W czasie II wojny światowej w dolinie ukrywał się oddział partyzancki im. Szczorsa, a doliną kurierzy tatrzańscy przeprawiali się za granicę.
Dolina Kościeliska była też ulubionym miejscem dla poszukiwaczy skarbów, o czym świadczą liczne, pozostawione przez nich znaki na skałach.

Przedstawiam głównie fotograficzną relacje z wycieczki Doliną Kościeliską. Odbyło się to zaledwie tydzień później po wycieczce Doliną Chochołowską. Przy okazji krótki wypad na obrzeża, by zobaczyć panoramę Tatr. Widok pełnej panoramy Tatr jak zawsze robi duże wrażenie. Co do wycieczki doliną to poprzednio byłem tam lata temu. Zapomniałem jak piękne jest to miejsce i według mnie jest to znacznie bardziej urokliwa dolina względem Chochołowskiej. Z rana na szlaku bardzo pusto więc tym bardziej można nacieszyć się widokami i spokojem. Dopiero w okolicach schroniska na Hali Ornak zaczyna się robić już trochę gęściej.
Ponieważ panowały jeszcze zimowe warunki więc niebyło szans na żadne dłuższe i wyżej położone trasy. Na Ornaku jeszcze sporo śniegu, więc dalszym celem była Przełęcz Iwaniacka. Śniegu w lasach jeszcze dość dużo, choć już coraz cześciej słychać szum strumyków pod śniegiem. Szczególnych wrażeń dostarczało przekraczanie Iwanowskiego Potoku. Spory szum pod warstwą śniegu dawał do zrozumienia ile wody płynie pod nogami. Przy czym niewiadomo było jak gruba warstwa śniegu oddziela potok od nas stąpających tą wątpliwą, zmarzniętą śnieżną warstwą. W górnej części już blisko przełęczy postanawiamy zawrócić z powodu sporych zniszczeń pozostawionych po starej lawinie. Taki widok dopiero daje wyobrażenie o sile i jak potrafi płynąć lawina ze zboczy Ornaku. Pozornie wyglądające beziecznie Zachodnie Tatry w rzeczywistości są bardzo niebezpieczne zimą za sprawą sporych lawin.

Panorama 360 z Małej Polany Ornaczańskiej

Wracając już przy mostku nad Pyszniańskim Potokiem spotkaliśmy grupkę osób myślących że ten szlak prowadzi na Smreczyński Staw. Zawiedli by się trochę szukając na tym szlaku tego stawu:-) My też postanowiliśmy wybrać się nad Smreczyński Staw po krótkim odpoczynku przy schronisku na Hali Ornak. Szlak niedługi, szybko nawet zimą można dojść(oczywiście w dobrych warunkach). Nad stawem otwiera się panorama

Widok z nad Smreczyńskiego Stawu.

od Bystrej aż po Ornak.

panoramiczne zdjęcie tatry smreczyński staw

Panorama 360 z nad Smreczyńskiego Stawu

W drodze powrotnej postanawiamy jeszcze zobaczyć jaskinie Raptawicką. Pierwszy raz tutaj byłem i bardzo spodobało mi się to miejsce. Spokojne, bardzo uroklie... Szlak z początku ubezpieczony łańcuchem prowadzi schodkami pod ściany Raptawickiej Turni. Z początku w części prowadzącej w lesie jeszcze leżało trochę sniegu a kamienie były oblodzone, więc trzeba było szczególnie uważać by niezakonczyć zjazdem na tym w sumie prostym szlaku. Blisko ściany Raptawickiej Turni szlak roździela się i prowadzi również do Jaskini Mylnej. Ze względu na ograniczone zasoby czasowe udało się zobaczyć tylko Raptawicką Jaskinię.

panoramiczne zdjęcie tatry raptawicka turnia

Panorama 360 pod Raptawicką Turnią

Dojście do jaskini prowadzi w skałkach i jest ubezpieczone łańcuchami. Jest to krótki odcinek ale zawsze jakieś urozmajcenie szczególnie w Tatrach Zachodnich, gdzie niewiele jest takich tras. Po dojściu do otworu jaskini do wnętrza schodzi się metalową drabinką. Niestety zapomniałem zabrac z plecaka(który zostawiłem na dole) czołówki więc dalszych parti jaskini już niezwiedziałem.
Będąc w jaskini było slychać jakiś odległy głuchy grzmot i wtedy myślałem że to może jakaś odległa burza ale możliwe że to zeszła gdzieś w okolicy lawina.