Pieniny i Gorce z Tatrami w tle - Sokolica i Maciejowa



W końcu trafił się jakiś dłuższy weekend. Więc i znalazło się trochę czasu by odwiedzić rodzinę i też trochę pochodzić po górach. A konkretnie były to dwie wycieczki długo weekendowe: na Sokolicę w Pieninach oraz Maciejowa w Gorcach.

Sokolica (13.06.2009)


Pieniny
Pieniny – pasmo górskie w południowej Polsce i północnej Słowacji, stanowiące najwyższą część długiego, porozdzielanego pasa skałek wapiennych (Pieniński Pas Skałkowy). Czytaj całość
Pieniny (514.12) – pasmo górskie w południowej Polsce i północnej Słowacji, stanowiące najwyższą część długiego, porozdzielanego pasa skałek wapiennych (Pieniński Pas Skałkowy).Spis treści


Topografia

Od południa Pieniny graniczą z pasmem Magury Spiskiej, od północy z Gorcami i Beskidem Sądeckim, na zachodzie zaś – z Kotliną Orawsko-Nowotarską oraz Pogórzem Spisko-Gubałowskim. Rozciągają się na długości ok. 30 km na wschód od przełomu Białki. Dwa przełomy Dunajca dzielą Pieniny na 3 części: Pieniny Spiskie, między doliną Białki a przełomem Dunajca pod Niedzicą. Najwyższy szczyt Żar (błędnie: Branisko) – 879 m n.p.m.; Pieniny Środkowe (Pieniny Właściwe), często określane po prostu jako Pieniny, od Niedzicy do Przełomu Dunajca między Sromowcami Niżnymi a Szczawnicą (w granicach Polski). Najwyższy szczyt Trzy Korony – 982 m n.p.m. (najwybitniejszy szczyt całych Pienin). Tutaj należy też położona całkowicie po słowackiej stronie Grupa Golicy, przez niektórych topografów wyodrębniana w oddzielną, czwartą część Pienin, przez wielu włączana do Małych Pienin; Małe Pieniny – sięgające do doliny Popradu, najwyższy szczyt Wysoka (Wysokie Skałki; 1052 m n.p.m.) będąca też najwyższym szczytem całych Pienin.

Geologia i geneza powstania Pienin

Geneza powstania Pienin to najtrudniejszy problem w całej geologii Karpat. Melchior Numayr pisał: „Skałki karpackie należą do najosobliwszych i najbardziej fascynujących zjawisk geologicznych całej Ziemi”, a Maurice Lugon w 1903 uważał, że poznanie geologii Pienin "stanowi szczyty naszej nauki". Według aktualnych poglądów skały budujące Pieniny powstały na dnie mórz w kilku epokach geologicznych. W górnej kredzie zostały sfałdowane i wydźwignięte. Na początku trzeciorzędu nastąpiła druga fala ruchów tektonicznych powodująca kolejne przesunięcia płaszczowin. Trzecia fala ruchów górotwórczych w okresie paleogenu i neogenu spowodowała powstanie bardzo skomplikowanej struktury tektonicznej pasa skałkowego. Równocześnie zachodząca erozja spowodowała zdarcie zewnętrznego płaszcza skał i wymodelowanie skomplikowanej rzeźby terenu. Szczyty i turnie zbudowane są z odpornych na wietrzenie skał jurajskich, głównie wapieni rogowcowych, bulastych i krynoidowych. Doliny i przełęcze powstały w miękkich i podatnych na wietrzenie skałach z okresu kredy i paleogenu. Zjawiska krasowe rozwinięte są dość słabo, jaskinie i wywierzyska są nieliczne i nieduże. Natomiast rzeki i potoki są często głęboko wcięte w skały i tworzą ok. 15 wąwozów i przełomów. Najbardziej znane pienińskie wąwozy to Wąwóz Szopczański i Wąwóz Homole. Wulkanicznego pochodzenia są andezytowe wzgórza wzdłuż północnej granicy Pienin: Wdżar nad przełęczą Snozka, Bryjarka nad Szczawnicą, Jarmuta nad Szlachtową.

Klimat

W porównaniu z sąsiednimi regionami, Pieniny mają korzystny klimat. Zachmurzenie jest umiarkowane, stoki południowe są silnie nasłonecznione, doliny potoków są znacznie zimniejsze i chłodniejsze. Zimą i późną jesienią w kotlinach często zalegają mgły. Przeważają wiatry zachodnie (27,4%) i północno-zachodnie (19,4%), najsilniejsze są one w dolinach o charakterze przełomowym i w głębokich przełęczach. Halny wieje tutaj dość słabo. Średnia roczna temperatura wynosi 6,3 °C w dolinach i 4 °C na szczytach. Skrajne temperatury zanotowano w położonym nad Dunajcem Czerwonym Klasztorze: +35 °C i -35,8 °C. Opady są dość małe, gdyż całe Pieniny położone są w tzw. cieniu opadowym sąsiednich, wyższych pasm górskich, m.in. Tatr oraz Beskidów. W Krościenku średnioroczny opad wynosi 755 mm (dla porównania w Zakopanem 1100 mm). 40% tych opadów przypada na lato: maksimum w lipcu (Krościenko 129 mm), minimum w styczniu (Krościenko 21 mm). Wiosna jest sucha. Śnieżna pokrywa zalega przeważnie od połowy listopada do początków kwietnia, wyżej w górach do końca kwietnia.

Sieć wodna

Główną rzeką Pienin jest Dunajec i cały obszar Pienin znajduje się w jego zlewni (z południowo-wschodniego końca wody wpływają do Dunajca za pośrednictwem Popradu). Na odcinku od Dębna do Krościenka jego spadek wynosi 112 m. Średni przepływ wody na tym odcinku wynosi 23 m3/s. Największy przepływ ma miejsce przy wiosennych roztopach lodów, najmniejszy w zimie. Zapory w Niedzicy i Sromowcach Wyżnych znacznie zmniejszyły szybkość przepływu rzeki, ścinając ten spadek o 50 m. Sieć wodna oprócz Dunajca liczy liczy 5 rzek (Grajcarek, Krośnica, Lipnik, Łapszanka, Niedziczanka) i ponad 30 większych potoków, najdłuższy z nich jest Leśny Potok. Potoki są krótkie, ale charakteryzują się dość dużym spadkiem (średnio 130 m/km). Większość potoków wypływa ze źródeł, których w polskich Pieninach występuje około 600. Ich wydajność jest na ogół niewielka i średnia; 0,1-10 l/s. Największa liczba tych źródeł występuje w przedziale wysokości 500-700 m n.p.m., a w Małych Pieninach 600-800 m. Najbardziej znane jest Stuletnie Źródło przy Drodze Pienińskiej. Istnieje kilka źródeł z wodą mineralną (szczawy wodorowęglanowo-chlorkowo-sodowo-jodkowe). Ich występowanie związane jest z procesami wulkanicznymi, które zachodziły na granicy Pienin i Beskidów oraz intruzjami andezytów, obecność których powoduje zgazowanie tych wód dwutlenkiem węgla. Istnieje też kilka źródeł siarkowych, dawniej 2 były wykorzystywane w słowackiej Śmierdzonce. Brak większych naturalnych zbiorników wody, natomiast po wybudowaniu 2 zapór w Niedzicy i w Sromowcach powstały 2 duże, sztuczne zbiorniki wodne.

Flora

Oprócz atrakcyjności krajobrazowej, Pieniny cechuje zróżnicowana szata roślinna. Wpływają na to, między innymi, następujące czynniki:
  • podłoże wapienne;
  • zróżnicowana morfologia;
  • specyficzny klimat;
  • niepokrycie lodowcem podczas zlodowaceń w plejstocenie;
  • stromość części stoków uniemożliwiająca rozrastanie się lasów;
  • sąsiedztwo Tatr.


W Pieninach występuje 1100 gatunków roślin naczyniowych. Najbogatsza i najciekawsza jest flora Pienin Centralnych, w Pieninach Spiskich i Małych jest nieco bardziej uboga i silniej zmieniona w wyniku działalności człowieka. Charakterystyczne jest bogactwo siedlisk – lasów, z których część jest dobrze naświetlona, a do części, w głębokich wąwozach słońce prawie nie zagląda; łąk kośnych; skałek, z których też część jest nasłoneczniona, a część bardzo wilgotna i ciemna. Również podłoże poza wapieniami budują łupki, mułowce, iłowce, lokalnie piaskowce, a w niektórych miejscach skały wulkaniczne wylewne – andezyty i bazalty. Zdecydowało to o przetrwaniu reliktów flory przedholoceńskiej (chryzantema Zawadzkiego, jałowiec sabiński, dębik ośmiopłatkowy), obecności gatunków i odmian endemicznych (mniszek pieniński, pszonak pieniński), roślin wysokogórskich i kserotermicznych oraz swoistych zespołów muraw naskalnych na południowych zboczach.

Według danych z 1992 leśne zbiorowiska zajmują 68,5% ogólnej powierzchni. Przeważa jodła (58%), licznie występuje buk (20%). Sztucznie dawniej wprowadzony świerk występuje rzadziej (18%) i jest w odwrocie. Na urwiskach pienińskiego przełomu Dunajca zachowały się cisy, zaś na niedostępnych miejscach na stromych skałach (m.in. na Sokolicy) przetrwały sprzed okresu zlodowaceń sosny, stąd też nazywa się je sosnami reliktowymi. Zachowały się zbiorowiska naturalnych jaworzyn, z ciekawostek warto wymienić występowanie lipy szerokolistnej, która dochodzi niemal pod szczyt Trzech Koron. Występuje też modrzew polski. Duże znaczenie dla zachowania różnorodności gatunkowej odgrywają powstałe wskutek działalności ludzi polany pienińskie; aby nie dopuścić do ich zarośnięcia lasem wiele z nich jest systematycznie koszone.

Fauna

Z różnorodnością siedlisk związana jest bogata fauna. Uważa się, że w Pieninach występuje połowa znanych w Polsce gatunków zwierząt (13–15 tys. gatunków). Większość stanowią bezkręgowce, wśród nich gatunki owadów nie występujące nigdzie indziej w Polsce (np. niepylak apollo). Na terenie Pienin żyje 10 gatunków płazów, w tym: traszki, żaby, ropuchy, kumaki, salamandra plamista oraz gady: jaszczurki: zwinka i żyworodna, padalec zwyczajny, węże: żmija zygzakowata, gniewosz plamisty, zaskroniec zwyczajny. Różnorodność siedlisk i obecność zbiorników wodnych decydują również o dużej liczbie gatunków ptaków drapieżnych, wodnych, leśnych, polnych, sów itp. Wśród 61 gatunków ssaków przeważają drobne gryzonie i nietoperze. Duże ssaki, ze względu na niewielki rozmiar pasma oraz zabudowę utrudniającą migrację z innych pasm górskich, występują stosunkowo rzadko. Żyją tutaj dziki, sarny i jelenie, w dolinie Dunajca wydry, natomiast populację rysia ocenia się na kilka sztuk. Żbik prawdopodobniej już nie występuje, natomiast obserwowane ślady wilka i niedźwiedzia pochodzą od zwierząt zachodzących tutaj z innych obszarów, np. Magury Spiskiej.

Ochrona przyrody

Ogromne walory przyrodnicze Pienin doceniano od dawna. Już w 1751 badała je ekipa naukowców z Wiednia, a liczba późniejszych wybitnych badaczy Pienin przekracza 100 nazwisk. W 1932, mimo trudnej sytuacji Skarbu Państwa, dokończono wykupu terenów od prywatnych właścicieli (po wygórowanych stawkach) i na obszarze najciekawszej i najcenniejszej pod względem przyrodniczym środkowej części Pienin utworzono Pieniński Park Narodowy (wówczas było to tylko 423 ha). Niemal równocześnie po stronie słowackiej utworzono PIENAP. Jeszcze przed wojną rząd polski kontynuował dalszy wykup terenów pod park, a po wojnie w obszar parku włączone zostały znaczne obszary, które nadal pozostają własnością prywatną, ale gospodarka na nich odbywa się pod kontrolą parku. Są stopniowo wykupywane przez park. W Małych Pieninach istnieje kilka rezerwatów przyrody. Negatywne skutki na wrażliwy ekosystem Pienin może wywrzeć wybudowana w Niedzicy zapora wodna.
Na ten dzień w planach była Sokolica. Była to taka rodzinna wycieczka. Już od dawna chciałem się wybrać na ten szczyt. Na "Trzech Koronach" już wiele razy byłem. A Pieniny to po Tatrach w moim rankingu drugie najpiękniejsze miejsce w Polsce.
Pogoda tego dnia niezachęcała do wędrówek. Całą drogę kropił deszcz. Miałem tylko nadzieję, że nieprzerodzi się to w konkretne ulewy. Zapowiadali w pogodzie poprawę na popołudniu i tej wersji najlepiej było się trzymać :) panoramiczne zdjęcie krościenka
Panorama Krościenka. Jak widać pogoda raczej z początku mało zachęcająca do wędrowania
szlak na sokolice
Zielonym i całkiem normalnym szlakiem w kierunku Sokolicy
szczawnica widziana ze szlaku na sokolice
Szczawnica widoczna ze szlaku
panorama czertezik
Panorama z Czertezika. W dole Dunajec a w oddali panorama fragmentu pasma Tatr
panoramiczne zdjęcie tatr z sokolicy
Taka o to panorama Tatr prezentuje się ze szczytu Sokolicy
przełom dunajca z sokolicy
Dunajec z Sokolicy
panoramiczne zdjęcie z sokolicy
Panorama z Sokolicy
Wychodząc z Krościenka na szlak jakoś niezapowiadało się, by miała się pogoda poprawić. Było chłodno i co jakiś czas kropiło. Miało to też swój urok. Normalnie w długie weekendy Pieninskie szlaki są wypełnione spacerowiczami. Tego dnia ciepluchy zostały w domach, więc było spokojnie. Wycieczka rozpoczynała się w Krościenku. Dalej zielonym szlakiem przez Czertezik na Sokolice. Już w drodze na szczyt były dwa piękne miejsca(np Czertezik) z których prezentował się ładny widok nie gorszy od tego z sokolicy. Na Sokolicy trochę było tłumnie, choć w porównaniu do tego co słyszałem jak jest w pogodne długo weekendowe dni to i tak było spokojnie. Szkoda tylko, że tak zimno, więc na szczycie nie siedzieliśmy zbyt długo i na jedzonko udaliśmy się trochę niżej przy rozgałęzieniu zielonego szlaku i niebieskiego. Właśnie tym zielonym(drugim wariantem wracaliśmy) do Krościenka. Schodzi się stromo ale potem już płaską drogą aż do samego Krościenka idzie wzdłuż Dunajca. Schodząc do tej drogi widać flisaków spływających już do bazy bez klientów spływu. Od tego momentu zaczeło się robić coraz cieplej i ładniej. Ponieważ Niedzica jest niedaleko postanowiliśmy jeszcze tam podjechać. W drodze już prezentowała się piękna panorama Tatr.

panoramiczne zdjęcie 360 zapory w niedzicy
Panorama 360 przy zaporze nad Zalewem Czorsztyńskim


W okolicach zamku w Niedzicy też było wyjątkowo pusto jak na te wolne dni. Jednak pogoda zniechęciła wielu. Mimo, że wiele razy już tam byłem, to i tak zawsze lubię ten widok z zapory na niedzice i dalej po drugiej stronie zalewu Czorsztyńskiego na zamek o tej samej nazwie. Szkoda było wracać z tak pięknych krajobrazowo okolic ale tak to już jest. Wszystko co piękne to za szybko się kończy :)







fotografia dunajca
Powrót do Krościenka wzdłuż Dunajca
panorama tatr z samochodu
W drodze do Niedzicy już było cieplutko, pogoda świetna. Ukazała się też piękna panorama Tatr
zdjęcie zamek w niedzicy
Zamek w Niedzicy. Nić dodać, nic ująć :)
panorama zamku w niedzicy oraz zalewu czorsztyńskiego
Panorama zamku w Niedzicy oraz Zalewu Czorsztyńskiego wraz z zaporą


zdjęcie przed zamkiem w niedzicy
Przed zamkiem w Niedzicy
zdjęcie zamku czorsztyńskiego
Zamek Czorsztyński znajdujący się po drugiej stronie Zalewu Czorsztyńskiego
zdjęcie wysokiej rozdzielczości zamku w niedzicy
Możesz zobaczyć to samo zdjęcie w znacznie większej rozdzielczości w dziale Panoramy HD / zamek w Niedzicy
panoramiczne zdjęcie Tatr z Niedzicy
Możesz zobaczyć to samo zdjęcie w znacznie większej rozdzielczości w dziale Panoramy HD / Tatry widziane z Niedzicy




Maciejowa (14.06.2009)


Na następny dzień postanowiliśmy wybrać miejsce, które będzie blisko a będzie ciekawe widokowo. Takim miejscem z Rabki jest Maciejowa. Pieszo nie jest daleko a przy dobrej pogodzie otwiera się ze szczytu piękna panorama od Tatr, przez Babią Górę i okoliczne pasma aż po Luboń i okolice.
Na ten dziń mimo jeszcze troche chłodnego powietrza zapowiadała się piękna, słoneczna i ciepła pogoda. Wybraliśmy się tradycyjnym szlakiem prowadzącym z Rabki przez okolice wyciągu narciarskiego. Na szczycie przy schronisku upieczone na palenisku kiełbaski i do tego piwko. Potem wylegując na ławeczce mogłem obserwować piękną panoramę Tatr. Dały się rozpoznać miejsca w których już byłem. Był to już ostatni dzień mojego górskiego wypoczynu więc tym bardziej niechciało się wracać.

panoramiczne zdjęcie 360 wyciągu narciarskiego Maciejowa
Panorama 360 z wyciągu narciarskiego Maciejowa


panoramiczne zdjęcie 360 schroniska pttk maciejowa
Panorama 360 z okolic schroniska PTTK Maciejowa


fotografia w drodze na maciejową
Początek naszej drogi na Maciejową
babia góra ze szlaku na maciejową
Babia Góra
szlak
pies w górach
Tego dnia dołączył do nas towarzysz z napędem na cztery łapy


panoramiczne zdjęcie beskidu
Za nami w tle zostawały takie o to widoki. W większości już dla mnie miejsca bardzo dobrze znane
zdjęcie babiej góry
Ponownie Babia Góra, tylko trochę jak by z bliższa(optycznie)
panoramiczne zdjęcie wyciągu narciarskiego maciejowa
Troche dziwne jest uczucie przechodząc pod tym wielkim metalowym kołem. Wystarczy zerwenie której kolwiek z lin by całe to żelastwo spadło na ścieżkę
koło schroniska na maciejowej
Już blisko do schroniska PTTK Maciejowa


luboń wielki maciejowa
Z okolic schroniska widoczna panorama od Lubonia Małego po Luboń Wielki
gorce polanka
panorama tatr maciejowa
Wylegując się na ławce koło schroniska taki miałem widok na Tatry
schronisko pttk maciejowa gorce
Schronisko PTTK Maciejowa


szlak ze szczytu maciejowej prowadzący do rabki
Przyszedł czas na powrót do Rabki

Kontakt

Facebook - kontakt do Marcin Rejdych