Elektrociepłownia Szombierki - elektrociepłownia znajdująca się w Bytomiu, dzielnicy Szombierki. Wraz z Elektrociepłownią Miechowice tworzy Zespół Elektrociepłowni Bytom.

Historia

Budowę Elektrociepłowni Szombierki rozpoczęto po zakończeniu I wojny światowej. Inwestorem była niemiecka spółka Schaffgotsh Bergwerksgesellschaft GmbH należąca wówczas do spadkobierczyni majątku po Karolu Goduli i jej męża Hansa Ulryka Schaffgotscha. Początkowo miała to być fabryka materiałów wybuchowych, jednak ostatecznie postawione już budynki zaadaptowano do funkcji elektrowni. Obiekt zlokalizowano pomiędzy torami tworzącymi wspólnie kształt trójkąta. W przypadku obrony elektrowni, miały tam stanąć pociągi pancerne, które miały utrudnić zdobycie strategicznego obiektu. Cały kompleks budynków zaprojektowali sławni architekci, Georg i Emil Zillmann'owie. W obiekcie znajdują się także lampy projektu Petra Berensa.

Zakład otwarto 29 listopada 1920. Pierwszymi urządzeniami, które rozpoczęły pracę, były cztery kotły typu "Babcock" i turbozespół "WUMAG" o mocy 12,8 MW. W następnych latach uruchomiono 19 kotłów typu "Steinmiller", "Babcock-Wilcox" i "Babcock", a także cztery turbozespoły "WUMAG" i GMA "WUMAG". W 1925 roku na wieży elektrowni zamontowano czterostronny zegar marki Siemens und Halske, sprzężony z 54 zegarami działającymi w zakładzie. Podczas najlepszego okresu w historii "Szombierek" - ok. 1930r. - w zakładzie pracowało ponad 900 osób. Była to wówczas jedna z największych elektrowni w Europie. W 1937 roku wzniesiono najwyższy z trzech kominów elektrowni o wysokości 120 metrów, natomiast w latach 1939 - 1944 osiągnęła maksymalną moc 100 MW.

Elektrownia Szombierki była jednym z pierwszych zakładów, które po wkroczeniu Armii Czerwonej do Bytomia w 1945r. rozpoczęły działalność. Jest to zasługa pracowników, którzy pomimo ewakuacji większości kierownictwa doprowadzili do rozruchu. W tym samym roku oddziały Armii Czerwonej zdemontowały część urządzeń i wywiozły je w głąb Rosji. Trafiły tam trzy kotły, jeden turbozespół i dwa transformatory sprzęgłowe. 15 maja 1945 roku zakład został przekazany władzom polskim. Zostały w nim cztery turbozespoły i 20 kotłów, co pozwalało na osiągnięcie mocy 70 MW.

W latach 1947-1948 zamontowano 3 kotły typu La Mont oraz dwa turbozespoły typu Skoda-35 MW i I Brneńska. Dzięki temu w 1955 roku osiągnięto moc 108 MW. "Szombierki" były wtedy jedną z największych elektrowni w kraju.

W latach siedemdziesiątych przekształcono "Szombierki" z zawodowej elektrowni kondensacyjnej w elektrociepłownię. W związku z tym rozbudowano technologiczne układy ciepłownicze, oddano do użytku m.in. wymienniki ciepła, rurociągi magistrali "północnej" i "południowej". W 1974 roku uruchomiono kocioł wodny WR-25 i poszerzono układ wymienników ciepła do mocy 106 MW (ostatecznie 158 MW). W 1987 roku doprowadzono do Zakładów Gumowych Górnictwa w Łagiewnikach specjalny rurociąg, za pomocą którego dostarczana jest ciepło w postaci pary. W 1992 roku wycofano stare kotły rusztowe z okresu międzywojennego i uruchomiono nowy kocioł OR-32.

Teraźniejszość i przyszłość

Obecnie Elektrociepłownia Szombierki produkuje ciepło w okresie letnim, gdy prowadzone są remonty w Elektrociepłowni Miechowice, okresach szczytu i w przypadkach awarii. Na dzień dzisiejszy zakład dysponuje dwoma kotłami: WR-25 i OR-32.

ZEC Bytom S.A. sukcesywnie wycofuje produkcje z Szombierek. Dzięki planom spółki związanych z zakładem, kompleks budynków elektrociepłowni stał się sceną przeróżnych wydarzeń kulturalnych. W największej hali "Szombierek" odbyły się m.in.: Międzynarodowa Konferencja Tańca Współczesnego, Gala Mozartowska, Festiwal Teatromania i Festiwal Sztuki Wysokiej. Dzięki imprezom zorganizowanym w zakładzie, ZEC Bytom S.A. 22 listopada 2006 roku otrzymał nagrodę "Arts & Business Award" w kategorii małe i średnie przedsiębiorstwa.

Z racji wycofywania produkcji z zakładu, pojawił się problem wykorzystania unikatowego na skalę światową kompleksu budynków. ZEC Bytom S.A. planuje przekształcić Elektrociepłownię Szombierki w dynamiczne centrum kulturalne połączone z pasażem handlowym, centrum kongresowym, powierzchniami wystawienniczymi oraz średniej klasy hotelem. W tym celu podpisano list intencyjny z Urzędem Miejskim w Bytomiu, na mocy którego będą poczynione starania o przyznanie funduszy na adaptacje obiektu do nowej funkcji z Regionalnego Programu Organizacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013. W tym samym czasie prowadzone są również rozmowy z prywatnymi inwestorami.

Dane techniczne

3 kotły energetyczne,
1 turbozespół o mocy 8,8 MW,
1 kocioł ciepłowniczy o mocy 29 MW.

Elektrociepłownia Szombierki jest obecnie źródłem rezerwowo-szczytowym systemu ciepłowniczego Bytomia.